Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Czym jest psychoterapia poznawczo-behawioralna?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (z jęz. ang. CBT – cognitive behavioral therapy) to aktualnie jeden z najpopularniejszych nurtów terapeutycznych, którego skuteczność została potwierdzona badaniami.

Jego podwaliny sięgają aż początku XX wieku, kiedy to w psychologii miały miejsce intensywne badania na temat zachowania. Dowiedziono, że nasze zachowanie jest wynikiem reakcji na bodziec (np. jakąś sytuację/czynność).

Teoria behawiorystyczna mówi m.in. o tym, że działania człowieka są skutkiem pewnych nawyków, wyrobionych poprzez skojarzenia (warunkowanie klasyczne) oraz kary i nagrody (warunkowanie instrumentalne), a więc proces uczenia się. Nieco później teorię tę rozszerzono o opis mechanizmu modelowania (nauki poprzez obserwowanie i naśladowanie).

Poza aspektem behawioralnym (dotyczącym zachowania), w psychoterapii CBT niezmiernie istotny jest aspekt poznawczy (dotyczący sfery naszych przeżyć wewnętrznych – myśli, utrwalonych zasad, przekonań dotyczących nas samych, innych osób oraz świata). Teoria poznawcza została opracowana w latach 60. XX wieku przez psychiatrę Aarona Becka. Mówi ona o tym, że myśli, emocje oraz zachowania człowieka wzajemnie na siebie oddziałują, tworząc pewne wzorce/schematy myślenia i zachowań, które nie zawsze są zdrowe/właściwe – mogą powodować np. nadmierne negatywne emocje jak długotrwały lęk i silny smutek.

Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na modelu poznawczym, który prezentuje się następująco:

Na czym więc polega psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna polega na zmianie dotychczasowych (niezdrowych) wzorców myślenia i zachowania. Psychoterapeuta towarzyszy Pacjentowi w procesie zmiany, wykorzystując techniki poznawcze i behawioralne – np. dyskusje z negatywnymi myślami, dialog sokratejski, różne skale, tabele, problem solvingi, psychoedukację, dekatastrofizacje, eksperymenty behawioralne oraz zadania domowe. Psychoterapia CBT jest skupiona przede wszystkim na teraźniejszości, osiągnięciu określonych celów (które ustalają wspólnie Pacjent i psychoterapeuta), zazwyczaj krótkoterminowa i bardzo skuteczna w szczególności w terapii osób z zaburzeniami lękowymi oraz nastroju.